خلاصه‌ای از عضویت ایران در گروه بریکس (BRICS)
عضویت رسمی ایران در گروه «بریکس» از ۱۱ دی ۱۴۰۲(Jan 1, 2024)، فصلی نوین در چشم‌انداز تجارت بین‌المللی کشور گشوده است. این بلوک قدرتمند اقتصادی-سیاسی، بازاری عظیم و فرصت‌های استراتژیکی را پیش روی صادرکنندگان و فعالان اقتصادی ایران قرار می‌دهد.
بریکس (BRICS) نام خود را از حروف اول نام کشورهای بنیان‌گذار خود گرفته است:
(Brazil – Russia – India – China – South Africa)
در سال ۲۰۲۴، با پیوستن ایران، عربستان سعودی (وضعیت مبهم)، امارات متحده عربی، مصر و اتیوپی، این گروه گسترش یافت و اکنون با نام بریکس پلاس (+BRICS) شناخته می‌شود. این گسترش، وزن ژئوپلیتیکی و اقتصادی این بلوک را به شکل چشمگیری افزایش داده است.
اهمیت بریکس برای تجارت ایران
- دسترسی به بازار عظیم و متنوع
دسترسی به بازارهای مصرفی غول‌پیکری مانند چین و هند، بازارهای صنعتی پیشرفته‌ای چون روسیه و بازارهای در حال توسعه‌ای مانند برزیل، مصر و اتیوپی، فرصتی بی‌نظیر برای تنوع‌بخشی به سبد صادراتی ایران فراهم می‌کند.
- تسهیل تجارت با ارزهای ملی و عبور از تحریم‌ها
یکی از اهداف اصلی بریکس، کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تجارت بین‌المللی است. توسعه سازوکارهای پرداخت مبتنی بر ارزهای ملی می‌تواند به ایران کمک کند تا محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بانکی و مالی را دور زده و تجارت روان‌تری با کشورهای عضو داشته باشد.
- دسترسی به منابع مالی و سرمایه‌گذاری
بریکس دارای دو بازوی مالی مهم است:
- بانک توسعه نوین (NDB): این بانک بر تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و توسعه پایدار در کشورهای عضو تمرکز دارد. این امر می‌تواند به جذب سرمایه برای پروژه‌های بزرگ در ایران کمک کند.
- سازوکار ذخیره احتیاطی (CRA): این سازوکار برای حمایت از اعضا در برابر فشارهای نقدینگی و بحران‌های مالی طراحی شده و ثبات اقتصادی بیشتری را فراهم می‌کند.
- انتقال فناوری و همکاری‌های صنعتی
همکاری با کشورهایی مانند چین در حوزه فناوری‌های نوین، روسیه در صنایع سنگین و انرژی، و هند در حوزه نرم‌افزار و داروسازی، می‌تواند به ارتقای سطح فناوری و دانش فنی در صنایع ایران منجر شود.
چالش‌ها و واقعیت‌های پیش رو
- عدم وجود تعرفه ترجیحی: در حال حاضر، هیچ‌گونه موافقت‌نامه تجارت آزاد (FTA) یا تعرفه گمرکی مشترکی میان اعضای بریکس وجود ندارد. تجارت ایران با هر یک از این کشورها کماکان بر اساس توافقات دوجانبه و قوانین ملی آن‌ها انجام می‌شود.
- رقابت شدید: صادرکنندگان ایرانی در این بازارها با رقبای قدرتمندی از دیگر کشورهای عضو و غیرعضو روبرو خواهند بود. کیفیت بالا، قیمت رقابتی و بازاریابی حرفه‌ای، شروط اصلی موفقیت هستند.
- پیچیدگی‌های بانکی و لجستیکی: با وجود تلاش برای دلارزدایی، فرآیندهای بانکی و نقل و انتقالات پولی همچنان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. همچنین، مسائل مربوط به حمل‌ونقل و لجستیک به مقاصد دوردست مانند برزیل نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است.
جمع بندی
عضویت در بریکس یک فرصت بالقوه است، نه یک تضمین موفقیت. تبدیل این پتانسیل به قراردادهای صادراتی موفق، نیازمند تلاش، برنامه‌ریزی دقیق، شناخت عمیق بازار و فعالیت هوشمندانه از سوی صادرکنندگان ایرانی است.